به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی مجموعه جهانی کاخ گلستان، محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی نیز در این مراسم درباره چرایی ثبت آثار تاریخی میراثی ایران اظهار کرد: «ثبت این آثار در جهان فقط برای این نیست که افتخار کنیم که چنین گذشته‌ای داشتیم، بلکه برای حال و آینده است. برای ساخت امروز و نسل آینده داشته‌های گذشته و میراثی‌مان بسیار اهمیت دارد.»
او ادامه داد: «به هر حال جوان امروز باید تاریخ خود را بشناسد و بداند در ایران در حدود 10هزار سال زیست وجود داشته است و اگر این جوان به داشته‌های علمی، فرهنگی و میراثی خود آشنا شود دیگر طالب این نخواهد بود که از ایران مهاجرت کند.»
معاون میراث فرهنگی با تشریح ثبت آثار ایران در یونسکو عنوان کرد: «24 سال به دلیل جنگ و مباحث دیگر نتوانستیم آثار ناملموس خود را در پوشش پرونده‌های جهانی ثبت کنیم. ولی هم اکنون حدود 21 اثر به همراه یک اثر طبیعی ثبت جهانی یونسکو انجام شده است و 13 میراث ناملموس نیز ثبت جهانی شده است.»
طالبیان با اشاره به ارائه 4 پرونده میراثی برای ثبت جهانی در سال 2018 و همچنین سال آینده عنوان کرد: «2 پرونده شامل مجموعه‌های ساسانی فارسی و جنگل‌های ارسباران برای سال 2018 و برای سال آینده نیز جنگل‌های هیرکانی و میراث راه‌آهن را خواهیم داشت که این 4 پرونده را در 2 سال آتی برای ثبت جهانی در پیش خواهیم داشت.»
او همچنین با اشاره به ثبت 10 میراث مستند به یکی از پرونده‌های میراث طبیعی ایران در یونسکو از جمله زنجیره‌های قنات ایران گریزی زد و گفت: «درحالی‌که قبل از انقلاب تشویق می‌کردند مردم با پمپ، آب استخراج کنند و به‌نوعی قنات‌ها به محاق رفتند.»
معاون میراث‌فرهنگی با اشاره به 123هزار قنات در ایران که متاسفانه فقط 37هزار قنات فعال و آبرسانی دارند و مابقی خشک شده است، گفت: «مثلاً یکی از همین قنات‌ها که زاج نام دارد 83 کیلومتر طول آن است و واقعاً چرا مهندسان امروز ما از تجارب گذشتگان در چنین مواردی استفاده نمی‌کنند که دلیل آن نیز این است که این آثار میراثی به خوبی معرفی نمی‌شود، بنابراین ثبت جهانی آنها به‌نوعی باعث امید، نشاط و ایجاد اعتماد به نفس در جامعه می‌شود.»
طالبیان همچنین در تشریح و توصیف «جامع‌التواریخ» اثر رشیدالدین فضل‌الله همدانی - سیاستمدار و تاریخ‌نگار ایرانی به وجود آلبوم‌خانه کاخ گلستان به عنوان دومین آلبوم‌خانه جهان گریزی زد و گفت: «ایران داشته‌های بسیاری دارد، از جمله همین پرونده میراث راه‌آهن ایران که 2 دریا را به هم وصل کرده است و امیدواریم قطار گردشگری نیز در ایران گسترش یابد.»
اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی نیز در این مراسم گفت: «همگی مستحضرید که در پاییز سال جاری، کتاب \"جامع‌التواریخ\" در فهرست حافظه جهانی قرار گرفت. نسخه ثبت‌شده متعلق به کاخ گلستان است. جایی که گنجینه‌ای از آثار سترگ و گران‌سنگ فرهنگ و ادب و هنر مانند شاهنامه بایسنقری، پنج گنج نظامی، هزار و یک شب و جامع‌التواریخ و نمونه‌های متعدد دیگری در آن نگهداری می‌شود.»
او ادامه داد: «آلبوم‌خانه کاخ گلستان نیز جزو ذخائر منحصربه‌فرد میراث مستند است که امیدواریم در آینده با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بتوانیم این مجموعه را برای ثبت جهانی پیشنهاد کنیم. بسیاری از آثاری که در گنجینه کاخ گلستان نگاه داشته می‌شود مصداق تمام عیار میراث مستند جهانی است.»
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی تصریح کرد: «کاخ گلستان خود نیز در فهرست میراث جهانی ثبت شده و در یک کلام در حق این مجموعه تاریخی و فرهنگی می‌توان گفت: «کاخ گلستان هم گنج است و هم گنجینه.»
بروجردی عنوان کرد: «درباره جامع‌التواریخ و آثار دیگر این مجموعه، دانشمندان و فضلای گرانقدر حاضر در این مراسم سخن خواهند گفت و ما را بهره‌مند خواهند کرد. بنده به ذکر چند نکته درباره رویکرد کمیته ملی حافظه جهانی جمهوری اسلامی ایران بسنده خواهم کرد.»
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی به طور عامل و میراث مستند به طور خاص را شاید بتوان گویاترین و مقبول‌ترین سفیران فرهنگ ایران پنداشت، گفت: «یونسکو به مناسبت روز جهانی میراث دیداری و شنیداری به منظور حفظ و معرفی میراث مستند بر سه اصل تاکید ورزید: دسترسی، به اشتراک گذاشتن، به خاطر آوردن.»
بروجردی گفت: «هدف برنامه حافظه جهانی یونسکو حفاظت میراث فکری بشری است. بدیهی است که میراث مستند سهم بی‌بدیل و جایگزین‌ناپذیری در تحول و ترقی فرهنگ و تمدن بشری دارد. میراث مستند پدید آمده است تا نشر شود، در دسترس قرار گیرد. پُرواضح است که محبوس کردن این گنجینه‌های میراث فکری، خلاف ذات آن است.»
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی افزود: «یونسکو برای حفاظت از میراث مستند بشری و دسترسی به این میراث، برنامه‌ای تحت عنوان «برنامه حافظه جهانی» در سال 1992 بنیاد گذاشت. این برنامه هم مانند دیگر برنامه‌ها و کنوانسیون‌های یونسکو دفعتاً پدید نیامد. به عبارتی این برنامه در پی وقایع و آسیب‌هایی که در گذشته میراث مستند بشری را تهدید می‌کرد، ایجاد شد و پاسخ به نیازهای جامعه جهانی برای پاسداری و دسترس گذاشتن میراث مستند بود. چنانکه عرض کردم اکثر برنامه‌ها و کنوانسیون‌های یونسکو در چنین شرایطی پدید آمده‌اند.»
بروجردی گفت: «کارنامه جمهوری اسلامی ایران در معرفی و ثبت میراث مستند قابل قبول است، اما حقیقتاً سهم ایران در ساخت و تحول و ترقی میراث فکری جهانی به مراتب بیش از این اعداد و ارقام است. تاکنون 10 اثر از ایران در فهرست حافظه جهانی، پنج اثر در فهرست منطقه‌ای (آسیا و اقیانوسیه) و بیش از 50 اثر در فهرست ملّی ثبت شده است. همچنین همایش‌ها، نشست‌ها، کارگاه‌های تخصصی متعددی برای معرفی و حفاظت از میراث مستند برگزار شده و فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی هم با موضوع حفظ میراث مستند ساخته شده و کتاب‌ها و مقالاتی هم منتشر شده است.»
مشاور رئیس جمهوری و رئیس کمیته ملی حافظه جهانی ادامه داد: «در این میان، تاسیس موزه میراث مستند در کتابخانه و مرکز اسناد اقدام بسیار مهم دیگری است که نشان دهنده اهمیت موضوع در ایران است. در حوزه میراث مستند، یعنی آثار منقولی که حاوی نوشته‌ها، علائم و رموزی باشد و بتوان آن را سند نامید، مانند اسناد و نسخه‌های خطی، تصاویر، نقشه‌ها و عکس‌ها، صداهای ضبط شده و فیلم‌ها، ارزش و اهمیت این اسناد باید متناسب با فهرستی باشد که پیشنهاد می‌شود. یعنی وقتی اثری برای ثبت جهانی پیشنهاد می‌شود باید دارای ارزش‌های منحصربفرد جهانی باشد، مثل شاهنامه، کتاب التفهیم و کلیات سعدی و اگر اثری برای فهرست منطقه‌ای پیشنهاد می‌شود باید ارزش و اهمیت و تاثیر منطقه‌ای داشته باشد، مثل «وندیداد» و فیلم «جان مرجان» و قس علی‌هذا.»
بروجردی تصریح کرد: «انتخاب آثار برای ثبت جهانی، طبیعتاً بر مبنای ضوابط و چهارچوب برنامه حافظه جهانی در یونسکو صورت می‌پذیرد. اما معیارهای دیگری هستند که دستیار اعضای کمیته در انتخاب و اولویت بندی آثار هستند. مثلاً توجه به میراث مستند همه ادوار تاریخی ایران؛ توجه به میراث مستند در حوزه‌های علم، صنعت، مهارت‌های سنتی، توجه به آثاری که نشان دهنده تنوع فرهنگی و طبیعی ایران باشد، توجه به آثار مربوط به مدیریت منابع طبیعی و آثاری که نشان دهند رفتار خردمندانه ایرانیان با سرزمین‌شان باشد و شاخص‌هایی از این دست.»
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی افزود: «ثبت آثار در فهرست‌هایی که یاد کردیم اقدام مهمی است، اما غایت اهداف برنامه حافظه جهانی حفاظت و دسترسی و به اشتراک گذاشتن میراث مستند و ارزش‌های آن است. شعار امسال یونسکو هم در روز جهانی میراث دیداری و شنیداری همین موارد بود. در کل باید عرض کنم که ثبت آثار اقدام بسیار مهمی در آغاز راه حفظ و معرفی میراث مستند است.»
بروجردی در پایان خاطرنشان کرد: «ثبت میراث مشترک با همکاری سایر کشورها فواید بسیاری دارد و بهانه‌ای برای گفت‌وگو، خلاقیت، دوستی و صلح در جهان است. ایران با حُسن نیت به ثبت مشترک میراث مستند علاقمند است و تاکنون هم تجارب ذی‌قیمتی داشته است، مثل ثبت کتاب مسالک و ممالک که مشترکاً با آلمان ثبت شد و یا اسناد کربلا که محصول همکاری ایران و عراق بود.»
جزئیات قطعنامه میراثی برای مقابله با اقدامات مخرب گروه‌های داعش، بوکوحرام و طالبان
همچنین فرهاد نظری - عضو کمیته ملی حافظه جهانی کتابخانه ملی نیز در مراسم نکوداشت ثبت جهانی «جامع التواریخ» گفت: «برنامه‌های یونسکو برای پاسداشت فرهنگ کشورها و ملت‌ها نوعی پاسخ دادن به شرایط موجود است.»
نظری افزود: «یونسکو در سال جاری شمسی قطعنامه ای را به سازمان ملل پیشنهاد داد که شورای امنیت در برابر اقدامات مخرب گروههایی مانند داعش، بوکوحرام و طالبان که به میراث بشری صدمه می زنند، مداخله کند.»
مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی ادامه داد: «این نشان دهنده اهمیت موضوع فرهنگ در تنش زدایی و دور کردن جنگ‌ها است. بنابراین اگر تنوع و تفاوت‌های فرهنگی بین ملل و دولت‌ها از بین برود گفت‌وگو از بین می‌رود و این راهی است که به صلح ختم نمی‌شود.»
در پایان این نکوداشت، اعضای شرکت کننده و مسؤلان از نمایشگاه «جامع التواریخ» در کاخ گلستان بازدید کردند.
جامع‌التواریخ یا تاریخ رشیدی از آثار ارزشمند و کهن تاریخی به زبان فارسی دربارهٔ تاریخ، اسطوره‌ها، باورها و فرهنگ قبایل ترک و مغول و همچنین تاریخ پیامبران از آدم تا محمد پیامبر اسلام، تاریخ ایران تا پایان دوره ساسانیان و سایر اقوام است که توسط رشیدالدین فضل‌الله همدانی سیاستمدار و تاریخ‌نگار ایرانی در اواخر سده هفتم خورشیدی/اوایل سده 8 قمری و سده 14 م. نگاشته شده‌است.
جامع التواریخ در واقع چکیده‌ای از تاریخ تیره‌های مغول و ترک و تاریخ فرمانروایی چنگیزخان و جانشینان او و همچنین به تاریخ خانان مغول در ایران تا مرگ غازان‌خان پرداخته‌است. اما کتاب در زمان سلطان مغول الجایتو به اتمام رسید.
جلد دوم و سوم کتاب شامل تاریخ اولجایتو تا هنگام نگارش کتاب، تاریخ پیامبران از آدم تا محمد پیامبر اسلام، تاریخ ایران تا پایان دوره ساسانیان، تاریخ زندگانی محمد (ص) و خلفا، تاریخ خاندان‌های فرمانروای ایران پس از اسلام تا زمان لشکرکشی مغولان و تاریخ قوم‌ها و ملت‌های گوناگون از جمله اغوزان، چینیان، هندیان و فرنگان که در بر گیرنده پاپ‌ها و قیصران است.
جلدسوم شامل «صورالاقالیم» و «مسالک الممالک» است. بخشی از جلد دوم این کتاب (یعنی تاریخ اولجایتو) و جلد سوم آن اکنون در دسترس نیست و گویا در گذر زمان نابود شده است.
انتهای پیام/
